Trong những năm gần đây, cụm từ “siêu bão” liên tục xuất hiện trên các phương tiện truyền thông như một lời cảnh báo về những hiện tượng thời tiết khốc liệt đang ngày càng trở nên phổ biến. Từ bão Haiyan (Philippines, 2013) đến bão Noru (2022), các siêu bão không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản mà còn tác động lâu dài đến môi trường, kinh tế và đời sống xã hội. Vậy siêu bão là gì? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài chia sẻ hiện tượng thời tiết sau đây.
Siêu bão là gì?
Siêu bão, hay còn gọi là bão rất mạnh (super typhoon hoặc super hurricane), là một hiện tượng thời tiết cực đoan có sức tàn phá khủng khiếp. Về bản chất, siêu bão là một cơn bão nhiệt đới nhưng đạt tới một cấp độ cao hơn rất nhiều so với bão thông thường. Nó hình thành trên đại dương, nơi có nhiệt độ mặt nước biển cao (trên 26,5°C) và áp suất khí quyển thấp, tạo điều kiện lý tưởng cho không khí nóng ẩm bốc lên, xoáy vào tâm áp thấp và tạo ra một hệ thống hoàn lưu mạnh mẽ.
Siêu bão thường đi kèm với gió giật cực mạnh, mưa lớn trên diện rộng, và có khả năng gây lũ quét, sạt lở đất, ngập úng, và thiệt hại nghiêm trọng về người và của. Ngoài ra, khi đổ bộ vào đất liền, sức mạnh của siêu bão có thể làm sập nhà cửa, phá hủy hệ thống cơ sở hạ tầng, và gây ra những hậu quả nghiêm trọng kéo dài nhiều năm.
Một số đặc điểm nổi bật của siêu bão:
Siêu bão là gì?
- Tốc độ gió duy trì cực kỳ cao (có thể vượt 240 km/h).
- Phạm vi ảnh hưởng rộng lớn, có thể lên đến hàng trăm hoặc cả nghìn km.
- Áp suất khí quyển tại tâm bão rất thấp (có thể dưới 900 hPa).
- Có thể kéo dài nhiều ngày và di chuyển qua nhiều vùng lãnh thổ.
Siêu bão là cấp mấy?
Tùy theo khu vực địa lý và hệ thống phân loại, siêu bão được xác định ở các cấp độ khác nhau. Dưới đây là một số hệ thống phân loại phổ biến:
Theo thang bão Saffir-Simpson (Hoa Kỳ):
Hệ thống này chia bão thành 5 cấp độ, trong đó:
- Cấp 1: Gió 119–153 km/h
- Cấp 2: Gió 154–177 km/h
- Cấp 3: Gió 178–208 km/h (bão mạnh)
- Cấp 4: Gió 209–251 km/h
- Cấp 5: Gió ≥ 252 km/h (được xem là siêu bão)
Theo thang đo này, siêu bão chính là bão cấp 5 – cấp độ cao nhất, gây thiệt hại “thảm khốc”.
Theo phân loại của Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) và khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương:
Ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, bão được chia theo các cấp: bão nhiệt đới nhẹ, bão nhiệt đới, bão mạnh, bão rất mạnh và siêu bão. Trong đó:
- Siêu bão là những cơn bão có tốc độ gió trung bình duy trì từ 185 km/h trở lên, tương đương cấp 15 trở lên theo thang Beaufort.
Tùy theo khu vực địa lý và hệ thống phân loại, siêu bão được xác định ở các cấp độ khác nhau
Theo thang bão của Việt Nam
Tại Việt Nam, bão được chia thành các cấp từ cấp 6 đến cấp 17, trong đó:
- Từ cấp 14 đến cấp 17 (tức gió từ 150 km/h trở lên) được xếp vào nhóm siêu bão.
Tác động của siêu bão đến con người và môi trường là gì?
Thiệt hại về người và tài sản
Siêu bão có sức tàn phá rất lớn. Khi đổ bộ vào đất liền, chúng thường gây:
- Thương vong lớn: Do sập nhà, cây đổ, lũ cuốn, sạt lở đất.
- Thiệt hại kinh tế nghiêm trọng: Mất mùa, hư hại cơ sở hạ tầng, tê liệt giao thông, gián đoạn điện nước.
- Mất nhà cửa, người dân phải sơ tán, kéo theo các vấn đề về an sinh xã hội.
Ảnh hưởng lâu dài đến môi trường
- Xói mòn bờ biển, phá hủy rừng ngập mặn và hệ sinh thái ven biển.
- Ô nhiễm nguồn nước, gia tăng nguy cơ dịch bệnh sau bão.
- Biến đổi khí hậu: Tần suất và cường độ của siêu bão có xu hướng gia tăng do hiện tượng nóng lên toàn cầu.
Những siêu bão mạnh nhất trong lịch sử nhân loại
Lịch sử khí tượng đã ghi nhận nhiều cơn siêu bão với sức mạnh kinh hoàng, gây thiệt hại nặng nề trên toàn cầu. Dưới đây là một số cơn siêu bão mạnh nhất từng được ghi nhận:
Siêu bão Haiyan là gì? (Philippines, 2013)
- Tốc độ gió: Lên tới 315 km/h (gió giật đến 378 km/h)
- Áp suất trung tâm: 895 hPa
- Thiệt hại: Gần 6.300 người thiệt mạng, hơn 4 triệu người mất nhà cửa, tổng thiệt hại hơn 2 tỷ USD.
- Đây được xem là một trong những siêu bão mạnh nhất từng đổ bộ vào đất liền trong lịch sử hiện đại.
Siêu bão Tip (Nhật Bản, 1979)
- Tốc độ gió: 305 km/h
- Áp suất thấp kỷ lục: 870 hPa – thấp nhất từng được ghi nhận đối với một cơn bão nhiệt đới.
- Đường kính bão: Gần 2.220 km – lớn nhất trong lịch sử nhân loại.
- Mặc dù không gây thiệt hại lớn do suy yếu trước khi đổ bộ, nhưng về mặt lý thuyết, Tip được xem là siêu bão mạnh nhất từng tồn tại.
Siêu bão Patricia (Mexico, 2015)
- Tốc độ gió duy trì: 345 km/h (cao nhất từng ghi nhận ở Tây bán cầu)
- Áp suất trung tâm: 872 hPa
- Thời gian hình thành: Rất ngắn (chỉ trong vòng 30 giờ từ bão nhiệt đới đến siêu bão)
- Mặc dù Patricia suy yếu nhanh chóng trước khi vào đất liền, nhưng mức độ “bùng nổ” của nó khiến các nhà khí tượng học kinh ngạc.
Siêu bão Patricia là một trong những siêu bão lớn của nhân loại
Siêu bão Katrina (Hoa Kỳ, 2005)
- Tốc độ gió: 280 km/h
- Áp suất: 902 hPa
- Thiệt hại: Hơn 1.800 người chết, hơn 125 tỷ USD – thảm họa thiên nhiên gây thiệt hại tài chính lớn nhất lịch sử nước Mỹ.
Phòng chống và thích ứng với siêu bão
Để giảm thiểu rủi ro từ siêu bão, cần đồng bộ các biện pháp:
Xem thêm: Tìm hiểu bão nhiệt đới có những đặc điểm cơ bản là gì?
Xem thêm: Bão tuyết là gì trong các hiện tượng thời tiết cực đoan?
- Dự báo sớm và chính xác: Đầu tư vào hệ thống radar, vệ tinh, trung tâm dự báo khí tượng hiện đại.
- Cảnh báo và sơ tán kịp thời: Đảm bảo người dân nhận được thông tin nhanh và rõ ràng, có kế hoạch sơ tán cụ thể.
- Xây dựng hạ tầng thích ứng: Nhà cửa kiên cố, hệ thống đê điều, thoát nước tốt.
- Giáo dục cộng đồng: Nâng cao nhận thức về rủi ro thiên tai, kỹ năng ứng phó và sơ cứu.
- Hợp tác quốc tế: Chia sẻ dữ liệu, công nghệ, và kinh nghiệm phòng chống thiên tai.
Trên đây là một số thông tin liên quan đến việc tìm hiểu siêu bão là gì. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề thời tiết này.
