Trên Trái Đất có nhiều kiểu khí hậu khác nhau, từ nhiệt đới nóng ẩm cho đến hàn đới băng giá. Trong đó, khí hậu ôn đới là kiểu khí hậu phổ biến và có ảnh hưởng lớn đến đời sống của con người và sinh vật. Nhiều khu vực trên thế giới sở hữu khí hậu ôn đới ổn định, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp và phát triển kinh tế – xã hội. Vậy khí hậu ôn đới là gì, có những đặc điểm gì nổi bật và phân bố ở đâu trên thế giới? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết thời tiết dưới đây.
Khí hậu ôn đới là gì?
Khí hậu ôn đới là kiểu khí hậu nằm giữa vĩ tuyến 23,5° và 66,5° ở cả hai bán cầu (Bắc và Nam), tức là giữa vùng nhiệt đới và hàn đới. Đây là khu vực có sự chênh lệch nhiệt độ rõ rệt giữa các mùa, với khí hậu tương đối mát mẻ, không quá nóng cũng không quá lạnh.
Tùy theo vị trí địa lý và ảnh hưởng của đại dương hay lục địa, khí hậu ôn đới được chia thành nhiều kiểu phụ khác nhau. Nhưng nhìn chung, khí hậu ôn đới có mùa hè ấm áp, mùa đông lạnh vừa phải, lượng mưa tương đối ổn định và thích hợp cho nhiều loại cây trồng và động vật sinh sống.
Khí hậu ôn đới là gì?
Khí hậu ôn đới có mấy mùa?
Một trong những đặc điểm dễ nhận biết nhất của khí hậu ôn đới là có bốn mùa rõ rệt:
- Mùa xuân: Bắt đầu từ khoảng tháng 3 đến tháng 5 (ở Bắc bán cầu). Thời tiết dần ấm lên, cây cối đâm chồi nảy lộc.
- Mùa hè: Từ tháng 6 đến tháng 8. Nhiệt độ cao nhất trong năm, trời nắng và thời gian ban ngày kéo dài.
- Mùa thu: Tháng 9 đến tháng 11. Thời tiết mát mẻ, cây rụng lá, màu sắc thiên nhiên chuyển sang vàng – đỏ đặc trưng.
- Mùa đông: Từ tháng 12 đến tháng 2. Trời lạnh, có tuyết ở một số nơi, thời gian ban ngày ngắn lại.
Sự luân phiên của bốn mùa trong năm là điểm đặc trưng và quan trọng nhất trong đặc điểm khí hậu ôn đới.
Khí hậu ôn đới có bốn mùa trong năm rất rõ ràng
Các kiểu khí hậu ôn đới
Khí hậu ôn đới không phải là một kiểu khí hậu đồng nhất mà được chia thành nhiều kiểu nhỏ hơn, bao gồm:
Khí hậu ôn đới hải dương
- Phân bố: Ven biển phía tây của các châu lục, ví dụ như Tây Âu (Anh, Pháp, Tây Ban Nha…), bờ biển phía tây Bắc Mỹ.
- Đặc điểm: Mùa đông không quá lạnh, mùa hè mát mẻ, mưa phân bố đều quanh năm. Do ảnh hưởng của đại dương nên nhiệt độ không biến động quá mạnh.
Khí hậu ôn đới lục địa
- Phân bố: Các khu vực sâu trong lục địa, như Nga, Trung Á, phía Bắc Trung Quốc.
- Đặc điểm: Biên độ nhiệt giữa mùa hè và mùa đông rất lớn. Mùa hè nóng, mùa đông lạnh, lượng mưa thấp, độ ẩm thấp.
Khí hậu cận nhiệt đới ẩm
- Phân bố: Miền đông Hoa Kỳ, miền nam Trung Quốc, Nhật Bản…
- Đặc điểm: Mùa hè nóng, có mưa nhiều, mùa đông mát hoặc se lạnh, đôi khi có tuyết.
Khí hậu địa trung hải
- Phân bố: Ven biển Địa Trung Hải, một số khu vực bờ biển California, Úc, Nam Phi.
- Đặc điểm: Mùa hè khô nóng, mùa đông ấm và có mưa. Đây là kiểu khí hậu lý tưởng cho trồng cây ôn đới như nho, ô liu, cam quýt.
Khí hậu ôn đới không phải là một kiểu khí hậu đồng nhất
Đặc điểm của khí hậu ôn đới là gì?
Dưới đây là những đặc điểm nổi bật giúp nhận biết khí hậu ôn đới:
Nhiệt độ trung bình
- Nhiệt độ trung bình năm từ -3°C đến 18°C.
- Mùa hè có thể lên tới 20–25°C; mùa đông từ 0°C hoặc có thể thấp hơn tùy từng kiểu khí hậu ôn đới cụ thể.
Lượng mưa
- Tùy từng khu vực, nhưng trung bình từ 500–1500 mm/năm.
- Khí hậu ôn đới hải dương có mưa quanh năm, còn khí hậu địa trung hải mưa tập trung vào mùa đông.
Gió và dòng biển
- Gió tây ôn đới thịnh hành mang hơi ẩm từ biển vào đất liền.
- Ảnh hưởng của các dòng biển lạnh hoặc nóng (như dòng Gulf Stream) có thể điều chỉnh nhiệt độ địa phương.
Đa dạng sinh học
Khí hậu ôn đới tạo điều kiện thuận lợi cho đa dạng hệ sinh thái như rừng lá rộng, rừng hỗn giao, đồng cỏ, và thảo nguyên. Nhiều loài động vật như nai, gấu, cáo, sóc sinh sống tại đây.
Khi hậu ôn đới có lượng mưa trung bình từ 500–1500 mm/năm
Vai trò của khí hậu ôn đới đối với con người và tự nhiên
Khí hậu ôn đới mang lại nhiều lợi ích to lớn, có thể kể đến như:
- Phát triển nông nghiệp: Phù hợp với nhiều loại cây trồng như lúa mì, ngô, nho, táo, lê… và chăn nuôi gia súc.
- Sinh sống và phát triển kinh tế – xã hội: Nhiều quốc gia phát triển nằm trong vùng khí hậu ôn đới như Mỹ, Nhật, Đức, Pháp…
- Du lịch và nghỉ dưỡng: Môi trường khí hậu ôn hòa, cảnh sắc thiên nhiên bốn mùa phong phú, là điểm đến thu hút khách du lịch khắp nơi trên thế giới.
Tác động của biến đổi khí hậu đến khí hậu ôn đới
Tuy khí hậu ôn đới tương đối ổn định, nhưng biến đổi khí hậu toàn cầu đang làm thay đổi một số đặc trưng của nó:
Xem thêm: Hiện tượng thời tiết xảy ra khi gió Lào: Nóng bức, khô hanh
Xem thêm: Phân tích đặc điểm khí hậu của vùng hoang mạc là gì?
- Mùa hè nóng hơn, mùa đông ít tuyết hơn.
- Xuất hiện các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão tuyết, nhiệt độ tăng đột ngột, hạn hán.
- Gây ảnh hưởng đến mùa vụ, cây trồng và hệ sinh thái bản địa.
Vậy, khí hậu ôn đới là gì? Đó là kiểu khí hậu nằm giữa hai vùng nhiệt đới và hàn đới, có bốn mùa rõ rệt, nhiệt độ ôn hòa và lượng mưa trung bình. Tùy theo vị trí và điều kiện địa lý, khí hậu ôn đới được chia thành nhiều kiểu nhỏ như ôn đới hải dương, ôn đới lục địa hay khí hậu địa trung hải, mỗi kiểu đều có đặc điểm và ảnh hưởng riêng. Với điều kiện thuận lợi cho sự sống, khí hậu ôn đới đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp, công nghiệp, và đời sống con người trên toàn cầu.
