Mỗi khi có thông báo về bão, chúng ta thường nghe đến các thuật ngữ như “bão cấp 8”, “siêu bão cấp 17” hay “cơn bão mạnh cấp 12, giật cấp 15″… Vậy cấp độ bão là gì, chúng được phân chia như thế nào và ý nghĩa của từng cấp độ ra sao? Bài viết thời tiết sau đây sẽ phân tích một cách chi tiết và dễ hiểu về hệ thống phân loại cấp độ bão, một yếu tố quan trọng trong dự báo và ứng phó thiên tai.
Khái niệm bão và cấp độ bão là gì?
Bão (hay còn gọi là xoáy thuận nhiệt đới) là hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra ở các vùng biển nhiệt đới, hình thành do sự tích tụ năng lượng từ nước biển ấm. Khi đạt đến một mức độ nhất định, các xoáy khí quyển bắt đầu quay mạnh quanh một tâm thấp, kèm theo gió giật, mưa lớn và áp suất giảm sâu – đó là lúc hình thành bão.
Cấp độ bão là cách phân loại sức mạnh của một cơn bão dựa trên tốc độ gió cực đại duy trì trong khoảng thời gian nhất định (thường là 10 phút hoặc 1 phút tùy hệ thống). Mỗi quốc gia hoặc tổ chức khí tượng có thể sử dụng một thang đo khác nhau để xác định cấp độ của bão.
Khái niệm bão và cấp độ bão là gì?
Các hệ thống phân loại cấp độ bão trên thế giới
Thang đo Beaufort (thường dùng ở Việt Nam)
Việt Nam sử dụng thang đo Beaufort để phân loại sức gió, từ cấp 0 đến cấp 17:
- Cấp 0 – 6: Từ gió nhẹ đến gió mạnh.
- Cấp 7 – 9: Gió giật cấp cao, có thể gây đổ cây, tốc mái.
- Cấp 10 – 11: Gió bão, thiệt hại trung bình đến lớn.
- Cấp 12 – 17: Bão rất mạnh đến siêu bão, có sức tàn phá cực lớn.
Cụ thể:
- Bão cấp 8 – 9: Bão thường (tốc độ gió 62 – 88 km/h)
- Bão cấp 10 – 11: Bão mạnh (gió từ 89 – 117 km/h)
- Bão cấp 12 – 15: Bão rất mạnh (118 – 183 km/h)
- Bão cấp 16 – 17 trở lên: Siêu bão (trên 184 km/h)
Lưu ý: Cấp giật (ví dụ “giật cấp 15”) là tốc độ gió giật cực đại, cao hơn tốc độ gió duy trì trung bình.
Thang phân loại Saffir–Simpson (Hoa Kỳ, quốc tế)
Đây là hệ thống thường dùng ở Mỹ và nhiều quốc gia trong khu vực Đại Tây Dương và Đông Thái Bình Dương để phân loại bão nhiệt đới (hurricane) từ Cấp 1 đến Cấp 5:
- Cấp 1: 119 – 153 km/h – Thiệt hại nhẹ.
- Cấp 2: 154 – 177 km/h – Thiệt hại vừa.
- Cấp 3: 178 – 208 km/h – Thiệt hại lớn, bắt đầu được xem là bão mạnh.
- Cấp 4: 209 – 251 km/h – Thiệt hại rất lớn.
- Cấp 5: Trên 252 km/h – Siêu bão, có thể phá hủy hoàn toàn cơ sở hạ tầng.
Cấp độ này thường được công bố cùng với các cảnh báo về mức nước biển dâng, mưa lớn, và khả năng lũ lụt.
Phân loại của Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA)
Nhật Bản phân loại xoáy thuận nhiệt đới thành ba nhóm:
- Áp thấp nhiệt đới: Gió dưới 62 km/h.
- Bão nhiệt đới (Tropical Storm): Gió từ 62 – 88 km/h.
- Bão mạnh (Severe Tropical Storm): Gió từ 89 – 117 km/h.
- Bão rất mạnh/siêu bão: Trên 118 km/h.
Việt Nam sử dụng thang đo Beaufort để phân loại sức gió của bão
Ý nghĩa và vai trò của phân loại cấp độ bão là gì?
Việc phân loại bão theo cấp độ không chỉ đơn thuần mang tính khoa học mà còn phục vụ công tác phòng chống thiên tai như:
Cảnh báo sớm và sơ tán dân
Biết được cấp độ bão giúp chính quyền chủ động lên kế hoạch sơ tán, dừng tàu thuyền, đóng cửa trường học, và chuẩn bị lực lượng cứu hộ.
Dự đoán thiệt hại của cấp độ bão là gì?
Bão cấp cao hơn thường đồng nghĩa với thiệt hại lớn hơn về tài sản, môi trường và con người. Nhờ phân loại rõ ràng, các chuyên gia có thể dự báo phạm vi ảnh hưởng chính xác hơn.
Đánh giá rủi ro và bảo hiểm
Các công ty bảo hiểm và ngành xây dựng căn cứ vào cấp độ bão để thiết kế nhà cửa, tính phí bảo hiểm và xác định mức độ bồi thường.
Bão cấp cao hơn thường đồng nghĩa với thiệt hại lớn hơn về tài sản
Xem thêm: Hiện tượng thời tiết xảy ra khi gió Lào: Nóng bức, khô hanh
Xem thêm: 10 hiện tượng thời tiết đặc biệt khiến bạn ngỡ ngàng
Những hiểu lầm thường gặp về cấp độ bão
- Cấp bão không phản ánh đầy đủ tác hại: Một cơn bão cấp thấp nhưng mưa lớn kéo dài vẫn có thể gây lũ lụt nghiêm trọng hơn cả siêu bão khô.
- Không nên chỉ dựa vào tốc độ gió: Tác động của bão còn phụ thuộc vào diện tích ảnh hưởng, địa hình, lượng mưa, và mức độ chuẩn bị của địa phương.
Hiểu rõ cấp độ bão là gì không chỉ giúp chúng ta biết được mức độ nguy hiểm của từng cơn bão mà còn giúp nâng cao ý thức phòng tránh và ứng phó hiệu quả. Mỗi cấp độ bão đều mang theo những hiểm họa riêng, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ càng từ phía cơ quan chức năng và người dân. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến bão ngày càng mạnh và bất thường, việc nắm vững kiến thức về hệ thống phân loại bão là một bước quan trọng để bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.
