Khí hậu nhiệt đới là một kiểu khí hậu thời tiết phổ biến, trải rộng ở nhiều quốc gia và châu lục. Vậy đặc trưng của khí hậu nhiệt đới là gì? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài phân tích và chia sẻ sau đây của chúng tôi.
Khí hậu nhiệt đới là gì?
Khí hậu nhiệt đới là kiểu khí hậu phân bố chủ yếu giữa hai chí tuyến Bắc và Nam (vĩ độ từ 23°27’ Bắc đến 23°27’ Nam), bao gồm nhiều khu vực thuộc châu Phi, Nam Á, Đông Nam Á, Trung và Nam Mỹ, Bắc Úc… Đây là khu vực tiếp nhận lượng bức xạ Mặt Trời cao và ổn định trong suốt năm do vị trí gần xích đạo, dẫn đến nền nhiệt cao quanh năm, ít có sự biến đổi rõ rệt về nhiệt độ giữa các mùa như khí hậu ôn đới hay hàn đới.
Khí hậu nhiệt đới không đồng nhất, mà gồm nhiều kiểu nhỏ như:
- Khí hậu xích đạo ẩm: mưa nhiều quanh năm, nhiệt độ ổn định.
- Khí hậu nhiệt đới gió mùa: có mùa mưa và mùa khô rõ rệt, chịu ảnh hưởng của gió mùa.
- Khí hậu nhiệt đới khô: lượng mưa ít, thường xuất hiện ở các hoang mạc, bán hoang mạc gần chí tuyến.
Khí hậu nhiệt đới là kiểu khí hậu phân bố chủ yếu giữa hai chí tuyến Bắc và Nam
Tuy khác nhau về lượng mưa và gió, các kiểu khí hậu nhiệt đới đều có nền nhiệt độ cao và chịu tác động mạnh của các yếu tố như độ ẩm, mưa và gió mùa.
Những đặc trưng của khí hậu nhiệt đới là gì?
Nhiệt độ cao quanh năm
Đây là đặc điểm nổi bật nhất. Nhiệt độ trung bình năm thường dao động từ 25°C đến 30°C. Do Trái Đất quay quanh Mặt Trời và vùng nhiệt đới luôn nhận được ánh nắng gần như vuông góc nên nền nhiệt luôn duy trì ở mức cao. Biên độ nhiệt giữa các tháng trong năm nhỏ, nhưng biên độ nhiệt ngày – đêm có thể lớn, đặc biệt ở những vùng nội địa, xa biển.
Lượng mưa phong phú nhưng phân bố không đều
Lượng mưa là yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt giữa các tiểu vùng khí hậu nhiệt đới. Một số nơi có lượng mưa rất cao (như rừng Amazon hay Đông Nam Á), trong khi những nơi khác lại cực kỳ khô hạn (như sa mạc Sahara).
- Ở vùng xích đạo ẩm, mưa nhiều quanh năm do hoạt động đối lưu mạnh mẽ.
- Ở vùng gió mùa, mưa chủ yếu rơi vào mùa hè, do gió từ biển mang hơi ẩm vào đất liền.
- Ở vùng nhiệt đới khô, lượng mưa rất thấp, đất đai khô cằn, khắc nghiệt.
Những đặc trưng của khí hậu nhiệt đới là gì?
Sự xuất hiện của hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô
Khác với bốn mùa xuân – hạ – thu – đông ở vùng ôn đới, khí hậu nhiệt đới chỉ có hai mùa chính: mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thường kéo dài từ 4 đến 6 tháng, còn lại là mùa khô, tùy theo từng khu vực. Thời điểm bắt đầu và kết thúc mùa mưa – mùa khô phụ thuộc vào hoạt động của gió mùa và vị trí địa lý của khu vực đó.
Đặc trưng của khí hậu nhiệt đới là gì? – Gió mùa và hiện tượng thời tiết cực đoan
Ở nhiều khu vực nhiệt đới, gió mùa đóng vai trò điều phối khí hậu theo chu kỳ mùa. Vào mùa hè, gió mùa từ biển thổi vào đất liền mang theo lượng ẩm lớn gây mưa. Vào mùa đông, gió từ lục địa khô ráo thổi ra biển khiến thời tiết hanh khô.
Ngoài ra, vùng nhiệt đới còn thường xuyên phải đối mặt với các hiện tượng thời tiết cực đoan như:
- Bão nhiệt đới (typhoon, cyclone, hurricane)
- Mưa lớn, ngập lụt
- Hạn hán kéo dài
- Lốc xoáy, sấm sét, gió giật mạnh
Những hiện tượng này gây nhiều thiệt hại về người và của, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển.
Những tác động của khí hậu nhiệt đới
Tác động đến hệ sinh thái tự nhiên
Với nhiệt độ cao, ánh sáng dồi dào và độ ẩm lớn, khí hậu nhiệt đới là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển đa dạng sinh học phong phú. Đây là nơi tập trung của các rừng mưa nhiệt đới – hệ sinh thái có năng suất sinh học lớn nhất hành tinh, chứa đến hơn 50% số loài động thực vật của thế giới. Rừng Amazon, rừng Congo hay rừng ở Đông Nam Á là những ví dụ điển hình.
Tuy nhiên, cũng chính do khí hậu này, một số khu vực lại có hệ sinh thái khô hạn, nghèo nàn hơn như hoang mạc Sahara, nơi thực vật và động vật phải thích nghi với điều kiện khắc nghiệt để tồn tại.
Tác động của đặc trưng khí hậu nhiệt đới đến đời sống con người là gì?
Khí hậu nhiệt đới ảnh hưởng mạnh mẽ đến:
Khí hậu nhiệt đới với biển xanh, nắng vàng giúp phát triển du lịch
- Nông nghiệp: Nhờ ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm lớn, nhiều loại cây trồng có thể phát triển quanh năm (như lúa, ngô, cà phê, cao su, mía, cây ăn quả nhiệt đới). Tuy nhiên, mưa quá nhiều hoặc hạn hán đều có thể gây mất mùa.
- Sức khỏe: Thời tiết nóng ẩm là môi trường lý tưởng cho muỗi, vi khuẩn, virus phát triển, làm gia tăng các bệnh như sốt xuất huyết, sốt rét, tiêu chảy, bệnh đường hô hấp.
- Kết cấu hạ tầng: Các công trình dễ bị hư hại do mưa lớn, gió mạnh, bão lũ. Tình trạng ngập úng đô thị thường xảy ra ở các thành phố vùng nhiệt đới khi hệ thống thoát nước yếu.
- Du lịch: Khí hậu nhiệt đới với biển xanh, nắng vàng, rừng rậm hoang sơ hấp dẫn du khách. Tuy nhiên, mùa mưa kéo dài hoặc thiên tai có thể làm gián đoạn hoạt động du lịch.
Thách thức trong bối cảnh biến đổi khí hậu
Vùng nhiệt đới là nơi chịu ảnh hưởng mạnh nhất của biến đổi khí hậu toàn cầu. Sự gia tăng nhiệt độ, thay đổi lượng mưa và mực nước biển dâng đang đe dọa an ninh lương thực, nguồn nước, và đa dạng sinh học tại các quốc gia vùng nhiệt đới – nơi tập trung phần lớn dân số thế giới. Do đó, việc thích ứng với khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững là nhiệm vụ cấp thiết.
Xem thêm: Tìm hiểu những đặc điểm của bão cát là gì chi tiết?
Xem thêm: Đau nhức xương khớp khi trời lạnh: Nguyên nhân và cách khắc phục
Trên đây là một số thông tin liên quan đến việc tìm hiểu đặc trưng của khí hậu nhiệt đới là gì? Hy vọng những thông tin mà chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề khí hậu thời tiết này.
