Trong số các kiểu khí hậu đó, khí hậu đới lạnh là một trong những đới khí hậu khắc nghiệt nhất, ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống sinh vật và con người sinh sống tại đây. Vậy những điểm nổi bật của khí hậu đới lạnh là gì? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài phân tích và chia sẻ thời tiết khí hậu sau đây của chúng tôi.
Khí hậu đới lạnh là gì?
Khí hậu đới lạnh, hay còn gọi là khí hậu hàn đới, là kiểu khí hậu phân bố chủ yếu ở hai khu vực địa lý: gần Cực Bắc (Bắc Cực) và Cực Nam (Nam Cực). Đới khí hậu này bao phủ phần lớn lãnh thổ của Greenland, Alaska, Canada, Bắc Âu, Siberia (Nga) và toàn bộ lục địa Nam Cực. Về mặt địa lý, khí hậu đới lạnh thuộc vĩ độ cao từ khoảng 66°33′ đến 90° ở cả hai bán cầu – đây là những khu vực nằm xa đường xích đạo nhất.
Do góc chiếu của tia sáng Mặt Trời rất nhỏ và thời gian chiếu sáng trong năm không đều, khí hậu đới lạnh có nhiệt độ cực kỳ thấp, lượng mưa ít và sự phân hóa mùa rõ rệt, trong đó mùa đông kéo dài và khắc nghiệt là nét đặc trưng tiêu biểu.
Khí hậu đới lạnh là kiểu khí hậu phân bố chủ yếu ở hai cực
Những điểm nổi bật của khí hậu đới lạnh là gì?
Nhiệt độ cực thấp, mùa đông kéo dài
Đặc điểm rõ ràng nhất của khí hậu đới lạnh là nền nhiệt độ cực kỳ thấp, đặc biệt trong mùa đông. Vào mùa đông, nhiệt độ thường xuống dưới -20°C, có nơi còn xuống dưới -50°C như ở vùng trung tâm Nam Cực. Mùa đông kéo dài từ 8 đến 10 tháng, trong khi mùa hè ngắn ngủi chỉ kéo dài khoảng 1 đến 3 tháng, và nhiệt độ mùa hè hiếm khi vượt quá 10°C.
Tại một số khu vực, băng tuyết phủ kín mặt đất quanh năm, làm cho đất bị đóng băng vĩnh cửu (permafrost), gây khó khăn cho hoạt động sinh sống và canh tác.
Điểm nổi bật của khí hậu đới lạnh là gì? – Lượng mưa rất thấp
Dù là vùng lạnh giá, nhưng lượng mưa ở đới lạnh lại rất thấp, thường chỉ từ 200 đến 400 mm/năm, và chủ yếu là dưới dạng tuyết. Nguyên nhân là do không khí lạnh giữ được rất ít hơi nước, dẫn đến khả năng tạo mây và gây mưa thấp.
Do đó, nhiều nơi trong đới lạnh được xem là “sa mạc lạnh”, tiêu biểu là Nam Cực – nơi có lượng mưa thấp nhất thế giới, thậm chí còn khô hơn nhiều so với một số sa mạc nhiệt đới.
Điểm nổi bật của khí hậu đới lạnh là gì?
Ngày và đêm kéo dài theo mùa
Một điểm rất đặc biệt ở khí hậu đới lạnh là hiện tượng “ngày – đêm cực”. Do trục nghiêng của Trái Đất, tại các vĩ độ gần cực, có những thời điểm trong năm Mặt Trời không lặn suốt 24 giờ (ngày trắng) hoặc không mọc suốt nhiều ngày liên tục (đêm cực).
- Ở Bắc Cực, từ tháng 6 đến tháng 8 là thời gian có ngày trắng.
- Từ tháng 11 đến tháng 1 là thời gian xảy ra đêm cực.
Hiện tượng này ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, nhịp sống sinh học và cả sức khỏe của cư dân vùng đới lạnh.
Thảm thực vật nghèo nàn
Khí hậu khắc nghiệt khiến hệ thực vật ở đới lạnh rất nghèo nàn. Ở vùng gần cực, thực vật chủ yếu là địa y, rêu, cỏ và cây bụi thấp, tạo thành kiểu thảm thực vật đài nguyên (tundra). Càng gần cực, thực vật càng hiếm, và ở vùng lõi của Nam Cực gần như không có bất kỳ loại thực vật nào tồn tại.
Sự sinh trưởng của cây cối cũng bị hạn chế do đất đóng băng quanh năm và mùa sinh trưởng ngắn (chỉ vài tuần vào mùa hè).
Điểm nổi bật của khí hậu đới lạnh là gì? – Động vật thích nghi đặc biệt
Dù điều kiện sống khắc nghiệt, khí hậu đới lạnh vẫn là nơi sinh sống của nhiều loài động vật đặc trưng đã tiến hóa để thích nghi với môi trường lạnh như:
- Gấu trắng Bắc Cực
- Tuần lộc, cáo tuyết
- Chim cánh cụt (Nam Cực)
- Hải cẩu, hải mã
khí hậu đới lạnh vẫn là nơi sinh sống của nhiều loài động vật đặc trưng
Chúng có lớp mỡ dày, bộ lông giữ nhiệt, tập tính di cư, hoặc sống theo bầy đàn để tăng khả năng sống sót.
Tác động của khí hậu đới lạnh đến tự nhiên và con người
Ảnh hưởng đến sinh thái và môi trường
Khí hậu đới lạnh đóng vai trò điều hòa khí hậu toàn cầu nhờ vào lớp băng vĩnh cửu có khả năng phản xạ ánh sáng mặt trời (hiệu ứng albedo), góp phần làm mát Trái Đất. Tuy nhiên, hiện tượng ấm lên toàn cầu đang khiến băng tan nhanh chóng ở Bắc Cực và Nam Cực, gây ra:
- Mực nước biển dâng cao
- Sự suy giảm môi trường sống của các loài động vật
- Phát thải khí metan từ đất băng vĩnh cửu tan chảy, làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu
Khí hậu đới lạnh đóng vai trò điều hòa khí hậu toàn cầu
Tác động đến hoạt động kinh tế và dân cư
Do điều kiện thời tiết khắc nghiệt, dân cư ở đới lạnh rất thưa thớt, chủ yếu là các cộng đồng bản địa như người Inuit ở Bắc Mỹ hay các nhà khoa học làm việc tại các trạm nghiên cứu Nam Cực. Các hoạt động sản xuất nông nghiệp gần như không có, chỉ có chăn nuôi tuần lộc, đánh bắt cá, và gần đây là khai thác tài nguyên thiên nhiên như dầu mỏ, khí đốt, khoáng sản dưới lớp băng.
Tuy nhiên, những hoạt động này cũng đang đặt ra thách thức lớn đối với môi trường sinh thái vùng cực.
Xem thêm: Hiện tượng thời tiết xảy ra khi gió Lào: Nóng bức, khô hanh
Xem thêm: Tìm hiểu cấp độ bão là gì trong hệ thống phân loại bão?
Trên đây là một số thông tin liên quan đến việc tìm hiểu điểm nổi bật của khí hậu đới lạnh là gì? Hy vọng những thông tin mà chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về chủ đề khí hậu thời tiết này.
