Vào mỗi dịp đông về, người dân miền Bắc và một số vùng núi cao ở Việt Nam thường xuyên nghe đến cảnh báo thời tiết với cụm từ “rét đậm”, “rét hại”. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ rét đậm là gì, có gì khác với rét hại, và điều kiện nào được coi là rét đậm theo chuẩn khí tượng học. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm thời tiết, nguyên nhân, biểu hiện, tác động của rét đậm, đồng thời chia sẻ một số biện pháp bảo vệ sức khỏe và sinh hoạt trong điều kiện thời tiết này.
Rét đậm là gì?
Theo quy định của Tổng cục Khí tượng Thủy văn Việt Nam, rét đậm là hiện tượng thời tiết xảy ra khi nhiệt độ trung bình ngày từ 13°C trở xuống và kéo dài ít nhất trong 2 ngày liên tiếp ở các khu vực thuộc miền Bắc và Bắc Trung Bộ.
Rét đậm thường xuất hiện trong mùa đông, đặc biệt là từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau, khi các đợt không khí lạnh mạnh tràn xuống từ phía Bắc, gây ra sự sụt giảm đáng kể về nhiệt độ.
Phân biệt giữa rét đậm và rét hại
- Rét đậm: Nhiệt độ trung bình ngày từ 13°C trở xuống.
- Rét hại: Nhiệt độ trung bình ngày từ 12°C trở xuống.
Rét hại là mức độ nặng hơn của rét đậm và thường gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn đối với cây trồng, vật nuôi và sức khỏe con người.
Rét đậm là gì?
Những nguyên nhân gây ra rét đậm
Không khí lạnh từ phương Bắc
Nguyên nhân chính gây ra rét đậm là sự xâm nhập của khối không khí lạnh có nguồn gốc từ lục địa châu Á, đặc biệt là từ Trung Quốc và Siberia. Khi khối không khí lạnh này tràn xuống phía Nam, nó mang theo khí lạnh khô, làm nhiệt độ giảm đột ngột ở các khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
Địa hình và vị trí địa lý
Khu vực miền Bắc Việt Nam có địa hình chủ yếu là đồi núi và đồng bằng xen kẽ, dễ bị ảnh hưởng bởi gió mùa đông bắc. Các tỉnh vùng núi cao như Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng thường chịu rét đậm, rét hại mạnh hơn so với khu vực đồng bằng.
Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu toàn cầu đang làm cho thời tiết trở nên cực đoan hơn. Trong những năm gần đây, các đợt rét đậm có thể xuất hiện đột ngột, kéo dài hơn hoặc có cường độ mạnh hơn, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng.
Nguyên nhân chính gây ra rét đậm là khối không khí lạnh có nguồn gốc từ lục địa châu Á
Biểu hiện của rét đậm là gì?
Sự thay đổi về nhiệt độ
- Nhiệt độ giảm sâu, đặc biệt vào ban đêm và sáng sớm.
- Cảm giác rét buốt, thậm chí xuất hiện sương muối, băng giá ở vùng núi cao.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
- Dễ mắc các bệnh về đường hô hấp như viêm họng, viêm phổi, cảm lạnh.
- Người già và trẻ nhỏ dễ bị đột quỵ, hạ thân nhiệt nếu không được giữ ấm đúng cách.
Tác động đến nông nghiệp
- Cây trồng bị héo rũ, chậm sinh trưởng do nhiệt độ thấp.
- Vật nuôi dễ bị chết rét, đặc biệt là gia súc thả rông ở vùng núi cao.
Khi rét đậm xảy ra thì nhiệt độ thường giảm sâu, đặc biệt vào ban đêm và sáng sớm
Rét đậm ảnh hưởng đến đời sống như thế nào?
Đối với sinh hoạt hằng ngày
- Người dân phải mặc nhiều lớp quần áo để giữ ấm.
- Trẻ em, học sinh thường phải nghỉ học nếu nhiệt độ xuống quá thấp theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Đối với giao thông
- Trời rét kèm mưa phùn làm đường trơn trượt, gây nguy hiểm cho người đi xe máy.
- Sương mù dày đặc vào sáng sớm hạn chế tầm nhìn, tăng nguy cơ tai nạn giao thông.
Đối với sản xuất nông nghiệp
- Nông dân phải che chắn cây trồng, dựng chuồng trại giữ ấm cho vật nuôi.
- Chi phí sản xuất tăng cao do cần mua sưởi, thức ăn bổ sung, vật liệu chống rét.
Cách phòng tránh và ứng phó với rét đậm
Đối với cá nhân, gia đình
- Giữ ấm cơ thể bằng cách mặc đủ quần áo, đặc biệt giữ ấm tay, chân, cổ và đầu.
- Hạn chế ra ngoài vào ban đêm và sáng sớm nếu không cần thiết.
- Tăng cường dinh dưỡng, uống nước ấm để nâng cao sức đề kháng.
Đối với học sinh và người lao động
- Trang bị áo khoác dày, găng tay, mũ len, khẩu trang khi đến trường hoặc đi làm.
- Trường học có thể cho học sinh nghỉ học nếu nhiệt độ dưới ngưỡng cho phép.
Đối với sản xuất nông nghiệp cần phòng tránh rét đậm là gì?
- Dựng chuồng trại kín gió, lót rơm rạ, sưởi ấm bằng đèn hoặc than củi an toàn.
- Che phủ ni-lông, nhà lưới cho cây trồng để giảm tác động của lạnh giá.
- Theo dõi bản tin thời tiết để có kế hoạch phòng tránh kịp thời.
Cách phòng tránh và ứng phó với rét đậm
Dự báo xu hướng rét đậm tại Việt Nam
Theo các chuyên gia khí tượng, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu, các đợt rét đậm tại Việt Nam có thể:
- Xuất hiện muộn hơn nhưng kéo dài hơn.
- Có xu hướng mạnh hơn, đi kèm mưa phùn và sương mù dày đặc.
- Gây thiệt hại nhiều hơn nếu người dân không có sự chuẩn bị từ trước.
Việc cập nhật thông tin thời tiết hàng ngày từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia là rất cần thiết để ứng phó hiệu quả với các đợt rét đậm, rét hại.
Xem thêm: Phân tích khí hậu của khu vực phía Bắc Bắc Phi là gì?
Xem thêm: Phân tích những đặc trưng của khí hậu nhiệt đới chi tiết
Hiểu rõ rét đậm là gì và các yếu tố liên quan sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe, đảm bảo sinh hoạt và sản xuất. Trong bối cảnh thời tiết ngày càng biến động khó lường, việc nâng cao nhận thức về hiện tượng thời tiết cực đoan như rét đậm là vô cùng quan trọng. Hãy luôn chuẩn bị tốt cho mùa đông bằng cách cập nhật bản tin thời tiết, tăng cường giữ ấm và bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như gia đình. Đặc biệt, với người dân vùng núi cao và nông dân, việc ứng phó kịp thời sẽ giúp hạn chế tối đa thiệt hại do thời tiết giá lạnh gây ra.
